'Mijn moeder is gevraagd of zij één van de Joodse kinderen bij zich wilde nemen. Zij wilde dat wel, maar mijn vader durfde het niet aan. Mijn moeder heeft dit grote verdriet haar hele leven met zich meegedragen.'

De Winschoter zanger Eppe Bodde reisde hartje winter 2010 naar het voormalige concentratie- en vernietigingskamp Auschwitz, dat op 27 januari 2020 precies 75 jaar geleden werd bevrijd. In Auschwitz werden 1,1 miljoen Joden vermoord. Onder hen 227 Winschoters.

'Op zoek naar het verdriet van mijn moeder'

RTV Noord-verslaggever Wiebe Klijnstra reisde met de toen 61-jarige Bodde mee en maakte de radio-documentaire 'En altied weer dij oorlog', waarin Bodde op zoek gaat naar het verdriet van zijn moeder.

Dilemma

'In onze straat woonden drie Joodse families: Lazarus, Israëls en Franks. Het waren jonge mensen, handelslui', vertelt Bodde. 'Op 3 oktober 1942 werden de Joden in Winschoten 's morgens vroeg samengebracht in het gymnastieklokaal van de kweekschool. De mannen waren in augustus al weggevoerd, zogenaamd om te werken in het oosten.'

Bodde gaat verder: 'De vrouwen en kinderen zouden naar werkkampen gaan. Maar dat was natuurlijk niet zo. Ze gingen naar de gaskamers. Daar kwam mijn moeder pas later achter. Het schijnt dat haar is gevraagd of ze een Joods meisje bij zich wilde nemen. Qua leeftijd had dat gekund. Het meisje was 6. Mijn broers waren toen 4 en 2. Dit dilemma heeft haar hele leven beïnvloed.'

Nachtmerries

'Mijn moeder was een stille vrouw. Ze heeft er nooit veel over gezegd. Maar ze had wel nachtmerries. Ze vertelde dat ze de kinderen, die in Winschoten 's morgens om vier uur verzameld waren, nog hoorde huilen. Ze wilde ook altijd graag een meisje. Ik denk ter vervanging van dat meisje dat is weggevoerd. Mijn jongste broer heet daarom Grieto.'

Gaskamer

Bodde wilde zelf naar Auschwitz reizen 'om te zien onder wat voor erbarmelijke omstandigheden onze Winschoter medeburgers kapot zijn gemaakt. Met de lijst in de hand wil ik zien wat ik daar kan vinden.'

In Auschwitz bezoekt Bodde ook een gaskamer. 'Moet je je voorstellen hoe de mensen hier opgepropt stonden. En dan gooiden ze er nog wat kinderen bovenop. Hoe ziek moet je zijn om zoiets te bedenken? En dan pakten ze ze aan de voorkant weer uit de gaskamer en smeten ze zo de oven in.'